Hướng dẫn đa dạng hóa danh mục đầu tư (Step-by-step)

Mọi người thường nói rằng:

Không có bữa trưa nào miễn phí

Ngụ ý rằng, bất kỳ cơ hội đầu tư nào cũng đi kèm rủi ro tương ứng.

Nếu có ai đó giới thiệu cho bạn một dự án lợi nhuận cao mà không có rủi ro thì rất có thể bạn đang bị lừa.

Ấy vậy mà nhà kinh tế học đoạt giải Nobel, Harry Markowitz cho rằng:

Đa dạng hóa danh mục là bữa ăn duy nhất trong đầu tư

Vậy đa dạng hóa danh mục là gì mà lại thần kỳ như vậy?

Chúng ta cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư là gì?

Đa dạng hóa danh mục đầu tư hay đa dạng hóa đầu tư là việc phân bổ vốn của bạn vào các loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, vàng nhằm giảm thiểu rủi ro.

Nói nôm na đó chính là hành động:

Không bỏ tất cả trứng vào cùng một giỏ

Trong trường hợp một loại tài sản (giỏ trứng) của bạn giảm giá thì vẫn còn những tài sản khác đem lại lợi nhuận.

Điều này giúp người đầu tư giảm thiểu rủi ro của từng đầu tư và cải thiện hiệu quả tổng thể của việc đầu tư của họ.

Ví dụ, một người đầu tư có thể phân bổ tài sản vào:

• Cổ phiếu
• Tiền gửi tiết kiệm
• Vàng
• Bất động sản
• Tiền điện tử
• Chứng chỉ quỹ

Tại sao bạn cần đa dạng hóa danh mục đầu tư?

Theo tôi, có 2 lý do chính khiến bạn cần đa dạng hóa danh mục:

• Thứ nhất, đa dạng hóa danh mục giúp giảm thiểu rủi ro
• Thứ hai, đa dạng hóa danh mục giúp bạn tiếp cận nhiều cơ hội hơn

Lý do #1: Giảm thiểu rủi ro

Trong hoạt động kinh doanh cũng như đầu tư, để tìm kiếm lợi nhuận, nhà đầu tư luôn phải chấp nhận một mức độ rủi ro nào đó.

Có hai loại rủi ro cơ bản trên thị trường:

• Rủi ro hệ thống (rủi ro vĩ mô): Là rủi ro phát sinh từ các yếu yếu tố chung của toàn thị trường như: Chiến tranh, thiên tai, chính sách tiền tệ,…
• Rủi ro phi hệ thống: Là rủi ro là loại rủi ro chỉ tác động đến đơn lẻ một nhóm tài sản nhất định

Theo tôi, đa dạng hóa danh mục sẽ giúp bạn giảm thiểu cả rủi ro hệ thống và đặc biệt là rủi ro phi hệ thống.

Ví dụ như nếu bạn đầu tư 100 triệu và chỉ nắm giữ cổ phiếu trong năm 2022…

Bạn sẽ lĩnh trọn cú sụt giảm hơn 30% của VN-Index do chính sách tiền tệ thắt chặt, tổng tài sản còn lại của bạn khoảng 70 triệu.

Nhưng nếu bạn phân bổ 50% cổ phiếu – 50% vàng tỷ suất sinh lời của bạn trong năm 2022 chỉ ~ 15% và còn 85 triệu để đầu tư.

Lý do #2: Gia tăng cơ hội đầu tư

Khi một loại tài sản giảm sâu là cơ hội tuyệt vời để mua thêm.

Tuy nhiên, đa phần nhà đầu tư đều gặp tình trạng không còn tiền bắt đáy…

Định giá P/E thị trường VN-Index cuối 2022 cực kỳ hấp dẫn chỉ khoảng 10 lần

Nếu bạn tập trung toàn bộ danh mục vào cổ phiếu sẽ dẫn đến tình trạng không còn tiền mua thêm và nhiều khả năng sẽ quả lỡ cơ khi thị trường hồi phục.

Nhưng giả sử bạn đa dạng hóa danh mục 50% cổ phiếu – 50% vàng thì sao?

Lúc này, khi thị trường chứng khoán giảm, tỷ trọng vàng trong danh mục của bạn sẽ tăng lên và tỷ trọng cổ phiếu giảm xuống.

Bạn hoàn toàn có thể thể bán bớt vàng để mua cổ phiếu, đưa cơ cấu danh mục của mình về 50% cổ phiếu – 50% vàng ban đầu.

Hoặc cũng có thể tăng tỷ trọng cổ phiếu nhiều hơn lên 60% cổ phiếu – 40% vàng khi định giá cổ phiếu đang rẻ.

Như trên biểu đồ, bạn có thể thấy thị trường chứng khoán thường bật tăng rất mạnh 150%, 50%, 35% từ đáy.

Thật tuyệt vời phải không nào.

Làm thế nào để đa dạng hóa danh mục đầu tư?

Theo tôi, để đa dạng hóa danh mục đầu tư một cách hiệu quả bạn cần thực hiện lần lượt các bước sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu và thời gian đầu tư tối đa của mình

Mỗi người sẽ có một mục tiêu tài chính khác nhau tùy thuộc và quy mô vốn cũng như khẩu vị rủi ro của mình.

Xác định rõ mục tiêu sẽ giúp bạn lựa chọn tài sản đầu tư phù hợp.

Mức lỗ tối đa mà bạn có thể chấp nhận được là bao nhiêu?

Nếu bạn đầu tư 100 triệu VNĐ bạn có sẵn sàng chấp nhận mất 30 triệu ~ 30%?

Đây là mức biến động rất bình thường của thị trường chứng khoán trong mỗi lần điều chỉnh giảm sâu, kể cả với những cổ phiếu phòng thủ.

VN-Index mất lần lượt 40%, 20%, 30%, 30% ở những lần điều chỉnh lớn, sau đó đều phục hồi mạnh

Câu trả lời là CÓ…

Điều đó cho thấy bạn có khả năng chấp nhận rủi ro lớn.

Do đó bạn có thể thoải mái trong việc phân bổ phần lớn tài sản vào cổ phiếu nhiều hơn so với vàng hoặc gửi tiết kiệm.

Nếu câu trả là KHÔNG…

Rõ ràng thị trường chứng khoán không thực sự phù hợp với bạn, bạn có thể phân bổ 1 phần nhỏ (~10%) danh mục cho chứng khoán.

Khi nào bạn cần sử dụng đến khoản tiền đó

Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng mà tôi muốn bạn chú ý.

Nguyên tắc quan trọng nhất trong đầu tư là dùng nguồn tiền nhàn rỗi!

Nếu bạn có kế hoạch cá nhân sử dụng khoản tiền đầu tư này trong 1 năm tới để cho con cái đi học, một lựa chọn ít rủi ro như gửi tiết kiệm hoặc trái phiếu sẽ phù hợp hơn cả.

Một số nhà đầu tư dùng cả tiền ngắn hạn hoặc đi vay mượn để tham gia thị trường chứng khoán và kết quả cực kỳ cay đắng…

Chấp nhận bán lỗ ở đáy và thị trường chứng khoán phục hồi ngày sau đó.

Ngược lại, nếu không có kế hoạch nào cho khoản tiền đó trong 3-5 năm tới.

Bạn có thể chọn một phương án rủi ro hơn, việc đầu tư trong dài hạn sẽ giúp bạn vượt qua những đợt suy giảm lớn của thị trường nhờ đó mang lại mức sinh lợi cao hơn nhiều từ cổ phiếu.

Tuy nhiên, hãy luôn ghi nhớ nền tảng để đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả là kiến thức và sự phân tích thấu đáo về doanh nghiệp, ngành nghề.

Kiến thức của bạn càng sâu, rộng bao nhiêu, thì bạn càng có thể đưa ra quyết định tốt bấy nhiêu.

Nếu bạn là nhà đầu tư mới hãy tham gia khóa học đầu tư miễn phí tại Simplize để có kiến thức nền tảng vững chắc trước khi xuống tiền.

Bước 2: Lựa chọn tài sản thích hợp

Theo tôi mức độ rủi ro – lợi nhuận của các loại tài sản phổ biến hiện tại như sau:

Loại tài sản	Rủi ro biến động	Lợi nhuận tiềm năng	Thời gian nắm giữ tư tối ưu
Crypto	Rất cao	Rất cao	Tùy chiến lược
Cổ phiếu	Cao	Cao	Dài hạn
Bất động sản	Cao	Cao	Dài hạn
Trái phiếu	Thấp	Trung bình	Trung hạn
Vàng	Thấp	Thấp	Ngắn hạn
Tiền gửi tiết kiệm	Rất thấp	Rất thấp	Ngắn hạn

Bạn nên nhớ rằng trong đầu tư lợi nhuận luôn đi kèm rủi ro:

Tài sản tốt nhất, ưu việt nhất là loại tài sản phù hợp với bạn nhất

Lựa chọn sai loại tài sản đầu tư sẽ rất thảm khốc, do đó hãy xác định thật rõ mục tiêu, năng lực tài chính của mình trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Bước 3: Đánh giá và tái cân bằng danh mục đầu tư

Lợi ích chính của việc tái cân bằng danh mục đầu tư thường xuyên là quay lại mức rủi ro chiến lược đã xác định.

Sau một khoảng thời gian nhất định các loại tài sản sẽ biến động khác nhau dẫn tới tỷ trọng trong danh mục của bạn cũng sẽ thay đổi.

Do đó, tôi khuyên bạn nên thường đánh giá và tài cân bằng lại danh mục đầu tư của mình sau mỗi quý

Hơn nữa nếu phân tích tốt, tái cân bằng lại danh mục sẽ giúp bạn đem lại khoản lợi nhuận không ngờ…

Như trên biểu đồ, bạn có thể thấy thị trường chứng khoán thường phục hồi rất mạnh > 50% mỗi khi P/E thị trường rơi vào vùng định giá rẻ ~10 lần.

Đây là thời điểm rất tốt cho bạn tái phân bổ phần lớn tài sản vào thị trường chứng khoán, ngay kể cả với những bạn không ưa thích rủi ro.

Những sai lầm thường gặp khi đa dạng hóa danh mục đầu tư

Đa dạng hóa danh mục không đơn giản, những nhà đầu tư mới tham gia thị trường thường gặp những lỗi cơ bản sau đây:

Không tìm hiểu kỹ các loại tài sản đầu tư

Nhiều nhà đầu tư cho rằng cứ mua nhiều mã cổ phiếu, trái phiếu là đa dạng thì hoàn toàn sai.

Đa dạng hóa danh mục chỉ thực sự hiệu quả khi hệ số tương quan giữa các loại tài sản < 1.

Bitcoin và VN-Index cùng giảm rất mạnh trong năm 2022

Những loại tài sản có mức độ rủi ro cao như cổ phiếu, tiền điện tử hay bất động sản có vùng ven thường biến động cùng pha nhau, hệ số tương quan ~ 1.

Do đó bạn cần hiểu rõ bản chất các loại tài sản trước khi thực hiện đa dạng hóa danh mục.

Không có mục tiêu đầu tư rõ ràng

Nếu bạn không chấp nhận được rủi ro cao và chỉ có thể nắm giữ tài sản trong ngắn hạn thì không nên phân bổ vào chứng khoán hay tiền điện tử.

Các loại tài sản rủi ro cao này thường biến động rất mạnh, với một tâm thế sợ rủi ro bạn sẽ không đưa ra được những quyết định chuẩn xác nhất trong ngắn hạn.

Hãy vạch ra một kế hoạch đầu tư rõ ràng trước khi hành động.

Cổ phiếu đem lại lợi nhuận cao nhất trong giai đoạn 2000 – 2021

Ngược lại, nếu như bạn còn trẻ, sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao để kiểm được những khoản lợi nhuận tương ứng thì phân bổ phần lớn tài sản vào cổ phiếu sẽ là sự lựa chọn tối ưu.

Đa dạng hóa quá mức

Đây cũng là sai lầm thường thấy của nhiều nhà đầu tư.

Nắm giữ quá nhiều loại tài sản có thể dẫn tới giảm lợi nhuận và tăng chi phí quản lý.

Bởi lúc này lợi nhuận từ các loại tài sản sẽ triệt tiêu lẫn nhau và bạn phải giao dịch các loại tài sản nhiều lần để đảm bảo tỷ trọng đầu tư đã đề ra.

Hơn nữa, quá đa dạng cũng sẽ khiến bạn cực kỳ khó quản lý danh mục một cách hiệu quả.

Theo kinh nghiệm của tôi, với phần vốn dành cho chứng khoán, bạn nên có tối đa 3 cổ phiếu trong danh mục.

Nếu nhiều hơn 3 cổ phiếu, bạn sẽ mất rất nhiều thời gian để phân tích và theo dõi chúng.

Không tái phân bổ danh mục thường xuyên

Như đã phân tích trong phần đầu bài viết, tái phân bổ danh mục sau một khoảng thời gian là cơ hội rất lớn để bạn:

• Giảm thiểu rủi ro ở những tài sản đang bị định giá cao
• Tăng cơ hội kiếm lợi nhuận ở những tài sản đang bị định giá thấp

Ở các quỹ đầu tư chuyên nghiệp, tái phân bổ danh mục là hoạt động cực kỳ quan trọng và tạo ra khác biệt với nhà đầu tư cá nhân.

Kết luận

Tóm lại, đa dạng hóa danh mục là hoạt động cực kỳ quan trọng trong đầu tư.

Ngoài giúp bạn giảm thiểu rủi ro và gia tăng cơ hội kiếm lời thì đa dạng hóa danh mục còn giúp bạn an tâm hơn khi ta luôn có phương án dự phòng.

Tuy nhiên bạn đừng quên xác định rõ mục tiêu tài chính của mình cũng như tìm hiểu kĩ các loại sản trước khi phân bỏ vốn:

• Cổ phiếu 
• Trái phiếu
• Chứng chỉ quỹ
• Vàng

Bài viết nằm trong series khóa học đầu tư chứng khoán cho người mới, hi vọng có thể giúp bạn có một góc nhìn chính xác hơn về việc đa dạng hóa danh mục đầu tư.