Biên lợi nhuận ròng (Net margin) là gì? Cách tính (+Ví dụ)

Bạn có biết rằng biên lợi nhuận ròng (net profit margin) xuất hiện trong hầu hết các bộ lọc cổ phiếu phổ biến nhất hiện nay?

• Bộ lọc Canslim, tác giả William O’neil cho rằng các cổ phiếu tiềm năng nên có net profit margin tối thiểu 20%
• Bộ lọc 4M, Phil Town tìm kiếm các doanh nghiệp có biên lợi nhuận ròng trung bình trong 5 năm gần nhất cao hơn 15%
• Các bộ lọc của Warren Buffett hay Peter Lynch tuy không đưa ra số cụ thể nhưng luôn tìm kiếm doanh nghiệp có lợi nhuận ròng ổn định và cao hơn trung bình ngành

Vậy biên lợi nhuận ròng là gì? Tại sao nó là tiêu chí gần như không thể thiếu khi lựa chọn cổ phiếu để đầu tư?

 Biên lợi nhuận ròng là gì

Biên lợi nhuận ròng (hay net profit margin) là tỷ lệ phần trăm giữa lợi sau thuế và doanh thu thuần của doanh nghiệp. Nó cho biết với mỗi đồng doanh thu bạn sẽ thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế.

Công ty Cổ phần Tập đoàn FPT (Mã: FPT) – Số liệu tài chính, nguồn: Simplize

Ví dụ: Net profit margin quý I – 2023 của FPT là 15.5% nghĩa là cứ 100 đồng doanh thu thì FPT thu được 15.5 đồng lợi nhuận.

Cùng với biên lợi nhuận gộp và biên lợi nhuận hoạt động, biên lợi nhuận ròng là một tiêu chí quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh cũng như chất lượng của doanh nghiệp.

Theo đó doanh nghiệp nào có biên lợi nhuận càng cao sẽ có chất lượng (lợi thế cạnh tranh) càng cao và hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả.

Cách tính biên lợi nhuận ròng

Công thức biên lợi nhuận ròng được tính bằng:

Net profit margin = (Lợi nhuận sau thuế/ Doanh thu thuần) x 100%

Bạn có thể lấy dễ dàng 2 chỉ tiêu: Lợi nhuận sau thuế và doanh thu thuần trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp (báo cáo kết quả kinh doanh).

Báo cáo thu nhập cổ phiếu FPT – Nguồn: Simplize

Ví dụ tôi lấy dữ liệu của Simplize về cổ phiếu FPT , áp dụng công thức tính biên lợi nhuận ròng ta thu được:

Net profit margin = (Lợi nhuận sau thuế/ Doanh thu thuần) x 100%

= (1,809/11,681) x 100% = 15,49%

Bạn có thể tính theo quý hoặc theo năm để đánh giá doanh nghiệp một cách toàn diện hơn.

Sử dụng số liệu của Simplize

Ngoài cách tự tính toán như tôi đã hướng dẫn, bạn hoàn toàn có thể sử dụng số liệu đã được tính toán sẵn.

Tuy nhiên, bạn chú ý chọn những website cung cấp dữ liệu uy tín như Simplize để tránh những sai sót không cần thiết.

Số liệu tài chính của cổ phiếu FPT – Nguồn: Simplize.vn

Như trong bảng chỉ số tài chính của FPT, bạn có thể lấy luôn biên lợi nhuận ròng quý 1/2023 của cổ phiếu ~ 15.49%

Không chỉ với net profit margin, bạn cũng có thể xem luôn các chỉ số tài chính khác ở đây.

Ý nghĩa biên lợi nhuận ròng

#1: Đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp

Net margin cho bạn biết với mỗi 100 đồng doanh thu, bạn có thể thu về được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế.

Đây là lợi nhuận cuối cùng mà doanh nghiệp nhận được, sau khi đã toàn bộ chi phí có trong kỳ.

Qua đó, nó giúp bạn đánh giá hiệu quả hoạt động cũng như lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.

Những doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hoặc có lợi thế cạnh tranh lớn sẽ thu được nhiều lợi nhuận hơn trên cùng 1 đồng doanh thu so với các đối thủ khác (biên lợi nhuận ròng cao).

Công ty Cổ phần Tập đoàn FPT (Mã: FPT) – So sánh, nguồn: Simplize

Ví dụ FPT có mức biên lợi nhuận ròng lũy kế 12 tháng tại Q1/2023 là khoảng 14.68%, cao hơn mức trung bình đối thủ là 3.67%.

Chứng tỏ FPT có lợi thế cạnh tranh cao hơn và có thể kiếm được nhiều lợi nhuận hơn đối thủ khi thu được tới tận 14.6 đồng lợi nhuận ròng từ 100 đồng doanh thu (đối thủ chỉ thu được 3.6 đồng).

Triển vọng doanh thu, lợi nhuận của MWG (2021 – 2025F), nguồn: Shinhan Securities

Ngoài ra biên lợi nhuận ròng cũng giúp các nhà quản lý, nhà đầu tư đánh giá hiệu quả hoạt động của từng mảng kinh doanh của doanh nghiệp.

Ví dụ với Công ty Cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động (Mã: MWG) nhà quản lý có thể bóc tách từng hoạt động của công ty theo từng mảng:

• Điện thoại
• Điện máy
• Tạp hóa – Bách hóa xanh
• Bán thuốc – An Khang

Để xem mảng nào đang kinh doanh hiệu quả (biên lợi nhuận cao), từ đó có những chiến lược kinh doanh hợp lý nhất.

#2: Gia tăng giá trị cho cổ đông

Biên lợi nhuận ròng cao cũng đồng nghĩa doanh nghiệp thu được nhiều lợi nhuận về doanh nghiệp từ doanh thu bán hàng.

Lợi nhuận này là lợi nhuận sau thuế và đây cũng là lợi nhuận mà cổ đông sẽ được chia cổ tức vào cuối năm.

Nếu doanh nghiệp có thể liên tục duy trì và tăng biên lợi nhuận ròng của mình thì nhiều khả năng cổ đông cũng sẽ được chia cổ tức nhiều hơn.

Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh (Mã: BMP) – So sánh, nguồn: Simplize

Ví dụ Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh (Mã: BMP) có biên lợi nhuận ròng rất cao từ quý 3/2022 do giá hàng hóa nguyên liệu đầu vào giảm.

Tại kỳ họp cổ đông năm 2023, BMP ra quyết định mạnh tay chia cổ tức, chính điều này đã giúp giá cổ phiếu BMP tăng hơn 50% trong thời gian ngắn.

Các yếu tố ảnh hưởng tới biên lợi nhuận ròng

Biên lợi nhuận ròng cho thấy khả năng sinh lời của doanh nghiệp sau khi đã loại bỏ toàn bộ chi phí phát sinh trong kỳ.

Nếu doanh nghiệp có chỉ số biên lợi nhuận ròng cao và tăng trưởng trong nhiều năm liền là một dấu hiệu tốt.

Điều này cho thấy doanh nghiệp hoạt động ngày càng hiệu quả hơn khi có thể tạo ra được nhiều lợi nhuận hơn từ một đồng doanh thu.

Vậy những yếu tố nào ảnh hưởng tới biên lợi nhuận ròng?

Biên lợi nhuận gộp thay đổi

Doanh nghiệp có thể thay đổi biên lợi nhuận ròng bằng cách:

• Thay đổi giá bán sản phẩm trong khi chi phí đầu vào không thay đổi nhiều

• Thay đổi trong giá thành sản phẩm

Tôi đã giải thích chi tiết cách này qua bài viết về Biên lợi nhuận gộp (Gross margin).

Cải thiện biên lợi nhuận gộp là cách rất hay để cải thiện biên lợi nhuận ròng và ngược lại…

Khi biên lợi nhuận gộp bị ảnh hưởng giảm, sẽ rất khó để doanh nghiệp duy trì biên lợi nhuận ròng.

Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát (Mã: HPG) – Phân tích 360, nguồn: Simplize

Như trên biểu đồ bạn có thể thấy diễn biến biên lợi nhuận gộp và biên lợi nhuận ròng của HPG gần như đồng pha trong giai đoạn 2018 – 2023.

Do đó hãy hiểu thật kỹ về biên lợi nhuận gộp trước khi bạn muốn hiểu sâu về biên lợi nhuận ròng!

Tiết giảm chi phí liên quan

Ngoài cải thiện biên lợi nhuận gộp thì doanh nghiệp vẫn có thể tăng biên lợi nhuận ròng bằng cách tiết giảm các chi phí có liên quan tới doanh nghiệp, ví dụ như:

• Chi phí tài chính như chi phí vay ngân hàng, lỗ tỷ giá
• Chi phí bán hàng: Chi phí quảng cáo, tiếp thị, bán hàng, phân phối sản phẩm
• Chi phí quản lý doanh nghiệp: Chi phí liên quan tới quá trình quản lý, chi phí thuê văn phòng, chi phí nghiên cứu và phát triển, chi phí hành chính

Ví dụ các loại chi phí trên báo cáo thu nhập Công ty Cổ phần Tập đoàn FPT (Mã: FPT)

Trên thực tế, Warren Buffett cũng rất ưa thích đầu tư vào những công ty tiết kiệm chi phí.

Ông cho rằng việc tạo ra một cơ cấu chi phí hiệu quả là một yếu tố quan trọng giúp các doanh nghiệp phát triển và tạo ra giá trị cho cổ đông.

Tuy nhiên khi tính toán chi phí bạn không nên chỉ nhìn số tuyệt đối, bởi các loại chi phí như bán hàng, quản lý doanh nghiệp sẽ tăng theo quy mô doanh thu.

Hãy tính tỷ lệ phần trăm chi phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp trên doanh thu thuần.

Nếu tỷ lệ phần trăm các loại chi phí này trên doanh thu giảm xuống đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đã tiết giảm chi phí.

Biên lợi nhuận ròng bao nhiêu là đủ

Cách tính biên lợi nhuận ròng không khó, tuy nhiên xác định biên lợi nhuận bao nhiêu là đủ tốt lại không hề dễ với những nhà đầu tư mới.

William O’neil và Phil Town đưa ra con số biên lợi nhuận ròng 20% và 15% giúp bạn tham khảo.

Tuy nhiên nếu áp nguyên số này ở thị trường chứng khoán Việt Nam bạn gần như sẽ rất khó tìm được doanh nghiệp đáp ứng đủ tiêu chí này.

Theo kinh nghiệm của tôi, bạn nên:

So sánh biên lợi nhuận ròng của doanh nghiệp với các đối thủ trong ngành

Mỗi ngành lại có một đặc điểm khác nhau dẫn tới biên lợi nhuận ròng cũng sẽ rất khác nhau.

Ví dụ:

• Doanh nghiệp bán lẻ thường có biên lợi nhuận ròng không quá cao (< 10%).
• Doanh nghiệp tiện ích như điện nước lại có biên lợi nhuận ròng rất cao (> 30%).

Sẽ thật khập khiễng nếu bạn so sánh biên lợi nhuận của 2 doanh nghiệp không cùng ngành.

So sánh số liệu tài chính của cổ phiếu MWG – Nguồn: Simplize

Tôi thường so sánh biên lợi nhuận ròng của cổ phiếu với số trung vị các đối thủ khác trong ngành.

Ví dụ biên lợi nhuận ròng của MWG lũy kế 12 tháng tính tới hết quý 1/2023 khoảng 2.16%, tương đối thấp do toàn ngành đang gặp khó khăn.

Tuy nhiên biên lợi nhuận ròng này của MWG vẫn lớn hơn trung vị 0.77%, vậy ta có thể kết luận đây vẫn là mức biên lợi nhuận đủ tốt.

Điều này chứng tỏ MWG có lợi thế cạnh tranh cao hơn các đối thủ trong ngành và thu được nhiều lợi nhuận hơn, bất chấp thị trường đang gặp khó khăn.

So sánh biên lợi nhuận ròng trong quá khứ

Ngoài so sánh với các đối thủ trong ngành, so sánh với chính doanh nghiệp trong quá khứ cũng là một cách hay để biết biên lợi nhuận ròng hiện tại đã tốt hay chưa.

Đương nhiên bạn sẽ muốn biên lợi nhuận ròng của doanh nghiệp cải thiện, tăng dần theo từng năm.

Điều này chứng tỏ doanh nghiệp của bạn đang hoạt động hiệu quả, đúng hướng và ngày càng thu được nhiều lợi nhuận hơn từ doanh thu.

Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì (Mã: HVT) – Phân tích 360, nguồn: Simplize

Ví dụ như Hóa chất Việt Trì có doanh thu, lợi nhuận tăng trưởng và biên lợi nhuận ròng liên tục cải thiện theo thời gian.

Chứng tỏ doanh nghiệp đang hoạt động rất hiệu quả, sản phẩm của công ty bán rất chạy khi vừa tăng doanh thu lại vừa có thể tăng biên lợi nhuận trong nhiều năm.

Những lưu ý khi sử dụng biên lợi nhuận ròng

Sử dụng chỉ số này để đánh giá doanh nghiệp một cách hiệu quả và chính xác nhất, bạn cần chú ý một số điểm sau đây:

Đánh giá biên lợi nhuận ròng trong dài hạn

Không chỉ riêng với chỉ số Net margin mà còn rất nhiều chỉ số tài chính khác bạn luôn cần đánh giá chúng trong dài hạn để tránh “đu đỉnh” cổ phiếu.

Bởi doanh nghiệp khi đang ở đỉnh chu kỳ kinh doanh luôn có các chỉ số tài chính rất đẹp, biên lợi nhuận ròng của doanh nghiệp lúc này cũng sẽ ở mức cao nhất.

Bạn nên đánh giá kĩ liệu doanh nghiệp có thể duy trì mức này lâu dài hay không?

Nếu không bạn sẽ rất dễ “đu đỉnh”…

Công ty Cổ phần Tập đoàn Hóa chất Đức Giang (Mã: DGC) – Phân tích 360, nguồn: Simplize

Ví dụ biên lợi nhuận ròng của DGC tăng cao đột biến lên gần 42% năm 2022 chủ yếu do giá phốt pho lên cao, đây không phải yếu tố giúp tăng trong dài hạn.

Nếu bạn mua cổ phiếu DGC trong năm 2022 sẽ chịu thua lỗ rất nặng trong 2023 khi giá phốt pho đảo chiều giảm và nhu cầu tiêu thụ chậm lại.

Do đó khi sử dụng chỉ số net margin, tôi thường làm rất rõ nguyên nhân và khả năng duy trì, cải thiện trong tương lai của doanh nghiệp.

Kết hợp sử dụng biên lợi nhuận ròng với nhiều chỉ số khác

Bạn cần kết hợp với các chỉ số khác để đánh giá toàn diện về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Việc kết hợp này sẽ giúp đánh giá toàn diện về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, từ đó giúp nhà đầu tư và quản lý có được cái nhìn chân thực và toàn diện hơn về doanh nghiệp và có thể đưa ra quyết định kinh doanh thông minh.

Trong thực tế tôi thường kết hợp với các chỉ số như:

• Tốc độ tăng trưởng doanh thu của doanh nghiệp
• Chỉ số ROE
• Biên lợi nhuận gộp

Rất nhiều bạn mắc sai lầm khi chỉ chăm chăm chọn doanh nghiệp có biên lợi nhuận ròng cao vượt trội (> 30 hay 40%)

Tuy nhiên đa phần các doanh đó đều tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận rất hạn chế và bạn sẽ rất khó kiếm được lợi nhuận từ các cổ phiếu này.

Do đó chúng ta cần tỉnh táo, lựa chọn đúng các tiêu chí kết hợp với nhau để đánh giá doanh nghiệp một cách toàn diện.

Kết luận

Trên đây là những thông tin về biên lợi nhuận ròng, một trong những chỉ số quan trọng để:

• Đánh giá hiệu quả kinh doanh
• Lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp
• Giá trị cho cổ đông

Để biết biên lợi nhuận bao nhiêu mới đủ tốt, tôi thường kết hợp:

• So sánh biên lợi nhuận ròng của doanh nghiệp với các đối thủ trong ngành
• So sánh biên lợi nhuận ròng trong quá khứ

Ngoài ra, để sử dụng biên lợi nhuận ròng một cách hiệu quả bạn cần chú ý đánh giá trong dài hạn và kết hợp sử dụng các chỉ số tài chính khác.