Cổ phiếu là gì? Tham gia đầu tư cổ phiếu như thế nào?

Cổ phiếu là thành phần quan trọng không thể thiếu trên thị trường chứng khoán, bao gồm:

• Cổ phiếu
• Trái phiếu
• Chứng chỉ quỹ
• Chứng quyền
• Chứng khoán phái sinh

Tuy nhiên, ở Việt Nam khi bạn nghe ai đó nhắc tới cụm từ: Đầu tư chứng khoán thì ý họ chính là đầu tư cổ phiếu.

Bởi vì, cổ phiếu vẫn là phổ biến và phù hợp nhất với nhà đầu tư cá nhân.

Mặc dù cơ hội đầu tư sinh lợi rất hấp dẫn, nhưng bạn có biết rằng:

Hơn 90% nhà đầu tư mua cổ phiếu đều chịu thua lỗ trên thị trường chứng khoán

Tôi cho rằng đa số đều mắc sai lầm cơ bản là chưa hiểu hết những khái niệm cơ bản nhất về cổ phiếu và thị trường chứng khoán.

Bài viết sau đây sẽ giúp bạn đọc nắm bắt các khía cạnh quan trọng của cổ phiếu

Từ đó định hướng cho những ai đang tìm kiếm cơ hội đầu tư và tham gia vào thị trường chứng khoán đầy hấp dẫn này.

Cổ phiếu là gì?

Theo khoản 2 Điều 4 Luật chứng khoán 2019:

Cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

Khi một cá nhân hoặc tổ chức mua cổ phiếu của một công ty, họ trở thành cổ đông và đồng thời trở thành chủ sở hữu của công ty đó.

Cổ đông có quyền lợi và trách nhiệm liên quan đến cổ phần sở hữu của mình.

Những lợi ích này có thể kể tới như:

• Quyền nhận cổ tức khi công ty kinh doanh có lãi
• Quyền tham gia quản trị công ty, biểu quyết, góp ý cho công ty phát triển
• Quyền chuyển nhượng cổ phiếu
• Quyền nhận thông tin, họp đại hội cổ đông thường niên hằng năm

Về trách nghiệm, có rất nhiều bạn mới đầu tư chứng khoán băn khoăn rằng:

Khi mua cổ phiếu, nếu công ty phá sản thì cổ đông có phải trả thêm tiền cho chủ nợ hay không?

Câu trả lời là không!

Trách nhiệm của cổ đông bị hạn chế đến mức số tiền họ đã đầu tư vào mua cổ phiếu.

Nếu công ty phá sản, cổ đông không bị yêu cầu đóng góp thêm vốn để trả nợ của công ty.

Tại sao chúng ta nên đầu tư cổ phiếu?

Cổ phiếu là kênh đầu tư thực sự rất ưu việt nhờ có đặc điểm:

Tiềm năng sinh lời cao

Cổ phiếu được coi là một trong những kênh đầu tư sinh lời cao hơn so với các loại đầu tư truyền thống khác như tiết kiệm ngân hàng, trái phiếu, hoặc bất động sản.

Theo thống kê của Dragon Capital dù ở bất kì khung thời gian 5 năm – 21 năm, đầu tư vào thị trường chứng khoán luôn đem lại lợi nhuận vượt trội.

Nếu bạn lựa chọn đúng cổ phiếu, lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán sẽ rất đáng kể…

Bởi khi công ty phát triển và tăng trưởng, giá trị cổ phiếu sẽ tăng và nhiều khả năng giá cổ phiếu cũng sẽ tăng, giúp mang lại rất nhiều lợi nhuận cho nhà đầu tư.

Dễ dàng mua bán và thanh khoản cao

Cổ phiếu được giao dịch trên thị trường chứng khoán, nơi có rất nhiều người mua bán.

Vì vậy có thể giúp nhà đầu tư dễ dàng mua bán và chuyển đổi cổ phiếu thành tiền mặt khi cần thiết.

Theo quy định của sàn HNX và sàn HOSE hiện tại, lô khối lượng khớp lệnh nhỏ nhất của bạn chỉ từ 1 cổ phiếu và có thể giao dịch tất cả các ngày làm việc trong tuần (từ thứ 2 tới thứ 6).

Do đó nếu có nhu cầu cần tiền mặt đột xuất, bạn có thể bán từ vài chục, vài trăm hoặc vài nghìn cổ phiếu một cách dễ dàng.

Đây là ưu điểm vượt trội khi bạn đầu tư cổ phiếu, bạn không thể bán 1 m2 bất động sản, 1 mẩu vàng hoặc rút 1 phần tiền gửi trước hạn ra được.

Với cổ phiếu bạn có thể dễ dàng bán một lượng nhỏ mà không ảnh hưởng tới khả năng sinh lời của các phần còn lại.

Tận dụng cơ hội của nhiều ngành nghề khác nhau

Chúng ta đều bị giới hạn về năng lực, thời gian của mình.

Giả sử bạn đang nhìn thấy cơ hội rất lớn trong ngành nông nghiệp khi giá các loại nông sản đang tăng cao.

Tuy nhiên bạn lại không thể tự đào ao nuôi cá, trồng lúa và thậm chí sẽ gặp rủi ro mất vốn rất lớn khi bước vào ngành nghề mình không có kinh nghiệm.

Đầu tư vào cổ phiếu của những công ty nông nghiệp sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề này.

Ví dụ năm 2020, giá thịt lợn tăng cao do ảnh hưởng của dịch tả lợn châu Phi, giúp các doanh nghiệp lớn có tiêu chuẩn an toàn cao như Công ty Cổ phần Tập đoàn Dabaco Việt Nam (Mã cổ phiếu DBC) lãi lớn.

Giá cổ phiếu của DBC cũng đã tăng hơn 5 lần trong giai đoạn 2020 – 2021 và bạn hoàn toàn có thể kiếm được khoản lợi nhuận rất lớn nếu nhìn ra vấn đề này.

Tại sao nhiều nhà đầu tư thua lỗ khi mua cổ phiếu?

Nếu bạn đang băn khoăn đầu tư cổ phiếu có rất nhiều lợi ích, vậy tại sao:

Có rất nhiều nhà đầu tư thua lỗ khi mua cổ phiếu

Theo tôi, có nhiều lý do khiến nhiều nhà đầu tư thua lỗ khi mua cổ phiếu, bao gồm:

Không nghiên cứu kỹ lưỡng

Đây là lý do chính khiến rất nhiều nhà đầu tư thua lỗ.

Nhiều nhà đầu tư không dành thời gian nghiên cứu công ty, ngành nghề và tình hình tài chính.

Mà chỉ mua cổ phiếu dựa trên lời khuyên của người khác hoặc theo đám đông.

Thực tế là, có rất nhiều nhà đầu tư còn đang không biết cổ phiếu mình mua:

• Thuộc công ty nào?
• Lĩnh vực kinh doanh là gì?
• Triển vọng kinh doanh trong 3 năm tới?
• Định giá đã hợp lý?

Điều này có thể dẫn đến việc đầu tư vào những công ty không tốt và có rủi ro cao.

Hơn nữa, nếu thiếu tìm hiểu vào cổ phiếu mình đầu tư thì gần như bạn sẽ không bao giờ có niềm tin để nắm giữ cổ phiếu đó trong dài hạn.

Ví dụ như những cổ phiếu tốt như cổ phiếu HPG của CTCP Tập đoàn Hòa Phát cũng có thời điểm mất tới hơn 70% giá trị…

Chắc chắn bạn sẽ không còn tâm trí nào nắm giữ cổ phiếu này nếu không hiểu rõ về doanh nghiệp.

Thiếu kiến thức và kinh nghiệm đầu tư

Đầu tư vào cổ phiếu đòi hỏi kiến thức về kinh tế, tài chính, phân tích công ty và thị trường chứng khoán.

Nhiều nhà đầu tư không có đủ kiến thức và kinh nghiệm, dẫn đến việc đưa ra quyết định đầu tư không chính xác.

Trường hợp tệ nhất là bạn lựa chọn sai ngoanh nghiệp, mua cổ phiếu của doanh nghiệp có chất lượng không tốt dẫn tới thua lỗ rất lớn và gần như không có cơ hội làm lại.

Ví dụ như cổ phiếu FLC của Tập đoàn FLC đã bị hủy niêm yết vào năm 2022 sau thương vụ bán chui của chủ tịch Trịnh Văn Quyết.

Những cổ đông của công ty này chịu thiệt hại vô cùng lớn và gần như mất trắng toàn bộ số tiền mua cổ phiếu.

Đầu tư dựa trên cảm xúc

Nhiều nhà đầu tư đưa ra quyết định mua bán cổ phiếu dựa trên cảm xúc như sợ hãi, tham lam, hoặc quá yêu cổ phiếu.

Điều này dẫn đến việc đưa ra quyết định đầu tư không hợp lý và có thể dẫn đến thua lỗ.

Khi bị cảm xúc chi phối nhà đầu tư rất dễ mua ở vùng đỉnh và cắt lỗ ở vùng đáy.

Để kiểm chế cảm xúc trong đầu tư tưởng khó nhưng thực ra cũng không hề khó.

Bạn cần trang bị đầy đủ kiến thức đầu tư cũng như tích lũy kinh nghiệm thực tế trên thị trường.

Khi đã hiểu thật kỹ doanh nghiệp, tôi tin rằng bạn sẽ cảm nhận được lúc nào rủi ro, khi nào thực sự là cơ hội để đầu tư.

Phân loại cổ phiếu

Trên thị trường chứng khoán có 2 loại cổ phiếu chính:

Cổ phiếu thường

Cổ phiếu thường là loại cổ phiếu phổ biến nhất và đại diện cho phần lớn cổ phiếu được phát hành trên thị trường chứng khoán.

Nếu bạn là nhà đầu tư cá nhân và đặt lệnh mua cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán thì đó chính là cổ phiếu thường.

Cổ đông sở hữu cổ phiếu thường có các quyền lợi sau:

• Quyền bỏ phiếu:
  Cổ đông cổ phiếu thường có quyền tham dự các cuộc họp cổ đông và bỏ phiếu trong các quyết định quan trọng của công ty, như bầu ban lãnh đạo, thông qua kế hoạch chiến lược, v.v.
• Quyền nhận cổ tức:
  Cổ đông cổ phiếu thường có quyền nhận cổ tức khi công ty phân phối lợi nhuận, tùy thuộc vào cổ phần sở hữu của họ.
  Tuy nhiên, mức cổ tức thường không cố định và phụ thuộc vào quyết định của ban lãnh đạo.
• Quyền nhận thông tin:
  Cổ đông cổ phiếu thường có quyền nhận thông tin về hoạt động kinh doanh, tài chính và các vấn đề quan trọng khác của công ty thông qua các báo cáo tài chính, báo cáo thường niên và các cuộc họp cổ đông.

Với các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán thì bắt buộc phải công bố thông tin định kỳ trên website công ty.

Bạn có thể truy cập vào website của công ty mà mình đang đầu tư và vào mục “Quan hệ cổ đông” để tiếp cận những thông tin này.

Cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu ưu đãi chỉ chiếm một phần rất nhỏ và các nhà đầu tư cá nhân gần như sẽ không bao giờ có cơ hội được sở hữu.

Tuy nhiên để giúp bạn hiểu rõ hơn tôi sẽ giới thiệu qua về loại cổ phiếu đặc biệt này…

Cổ phiếu ưu đãi mang lại cho cổ đông một số ưu tiên và quyền lợi khác so với cổ phiếu thường.

• Quyền nhận cổ tức ưu tiên: Cổ đông cổ phiếu ưu đãi có quyền nhận cổ tức ưu tiên trước cổ đông cổ phiếu thường.
  Cổ tức của cổ phiếu ưu đãi thường có mức cố định hoặc tính theo tỷ lệ phần trăm của giá trị cổ phiếu.
• Quyền ưu tiên trong trường hợp phá sản: Nếu công ty phá sản, cổ đông cổ phiếu ưu đãi sẽ được ưu tiên nhận lại vốn đầu tư trước cổ đông cổ phiếu thường
• Quyền ưu đãi biểu quyết: Số phiếu biểu quyết của cổ phiếu ưu đãi này sẽ nhiều hơn số phiếu biểu quyết của cổ phiếu phổ thông.
  1 cổ phiếu ưu đãi biểu quyết sẽ tương ứng với 10 phiếu biểu quyết chẳng hạn.

Ví dụ Công ty cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa (Mã cổ phiếu SBT) năm 2019 đã phát hành 21.6 triệu cổ phiếu tương đương với số tiền 650 tỷ cho đối tác DEG – Duetsche Investitio NS của Đức.

Lô cổ phiếu ưu đãi này sẽ được quyền nhận cổ tức cố định 5.5%/năm và không có quyền biểu quyết khi họp đại hội cổ đông.

Chắc chắn nhà đầu tư cá nhân sẽ không có tiền đủ lớn để doanh nghiệp phải phát hành cổ phiếu ưu đãi như vậy.

Đổi lại, SBT sẽ huy động ngay được một khoản vốn khá lớn phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của mình.

Cách mua cổ phiếu

Sau khi đã có những kiến thức cơ bản về cổ phiếu, tôi khuyên bạn nên bắt tay vào thực hành với số vốn nhỏ.

Thứ tự bạn cần làm sẽ là:

• Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán
• Bước 2: Học cách đọc bảng giá chứng khoán
• Bước 3: Học cách đọc báo cáo tài chính nhanh
• Bước 4: Cách định giá cổ phiếu
• Bước 5: Xác định thời điểm mua bán cổ phiếu
• Bước 6: Tìm hiểu về các loại lệnh chứng khoán và đặt lệnh

Bí quyết mua cổ phiếu sinh lời

Để đầu tư cổ phiếu sinh lời hiệu quả, bạn nên tuân theo các nguyên tắc sau:

• Thiết lập mục tiêu đầu tư rõ ràng: Xác định mục tiêu đầu tư, thời gian đầu tư và chiến lược đầu tư sẽ giúp bạn duy trì sự kiên định và tránh những sai lầm phổ biến.
  Tránh tình trạng mua cổ phiếu vì phương pháp phân tích cơ bản nhưng lại cắt lỗ theo phương pháp kỹ thuật.
• Nâng cao kiến thức và kinh nghiệm: Đầu tư thời gian và nỗ lực vào việc học hỏi và nghiên cứu về kinh tế, tài chính, phân tích công ty và thị trường chứng khoán để đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn.
• Thực hiện nghiên cứu kỹ lưỡng: Trước khi đầu tư vào cổ phiếu, hãy dành thời gian nghiên cứu về công ty, ngành nghề, tình hình tài chính và triển vọng tăng trưởng của công ty.
  Công việc này tưởng nhàm chán nhưng lại cung cấp cho bạn rất nhiều niềm tin để nắm giữ cổ phiếu.
• Đầu tư dài hạn: Hãy nhìn vào giá trị cốt lõi của công ty và đầu tư với tầm nhìn dài hạn. Đầu tư chứng khoán thường hiệu quả nhất khi có tầm nhìn dài hạn, tránh giao dịch ngắn hạn dựa trên thông tin thiếu chính xác hoặc cảm xúc.
• Theo dõi và đánh giá danh mục đầu tư: Theo dõi tình hình công ty và thị trường chứng khoán, cập nhật thông tin và đánh giá lại danh mục đầu tư thường xuyên để điều chỉnh chiến lược khi cần thiết.

Kết luận

Tóm lại cổ phiếu là một loại giấy chứng nhận đại diện cho một phần sở hữu của một công ty. Mức độ sinh lời khi đầu tư cổ phiếu phụ thuộc nhiều vào khả năng sinh lời của doanh nghiệp đó.

Khi mua cổ phiếu, rủi ro của bạn được giới hạn trong số điền đầu tư, bạn không phải trả thêm tiền nếu công ty phá sản.

Cổ phiếu có rất nhiều điểm ưu việt như:

• Tiềm năng sinh lời cao hơn các kênh đầu tư khác
• Dễ dàng mua bán và thanh khoản cao
• Tận dụng cơ hội của nhiều ngành nghề khác nhau

Sở dĩ, có nhiều người thua lỗ khi mua cổ phiếu vì:

• Không nghiên cứu kỹ lưỡng về cổ phiếu mình đầu tư
• Thiếu kiến thức và kinh nghiệm đầu tư
• Đầu tư dựa trên cảm xúc quá nhiều

Do đó để đầu tư cổ phiếu sinh lời bạn cần:

• Thiết lập mục tiêu đầu tư rõ ràng
• Nâng cao kiến thức và kinh nghiệm
• Thực hiện nghiên cứu cổ phiếu kỹ lưỡng
• Đầu tư cổ phiếu trong dài hạn
• Theo dõi và đánh giá danh mục đầu tư thường xuyên

Chúc bạn đầu tư thành công!